تاریخچه مرغ بومی

تاریخچه:

مرغان بومی ایران مثل تمامی مرغان اهلی اقلیم های دیگر، از گونه ی Gallus DOmeSticus و جنس GalluS و تیره ی Phasianindae  هستند. اجداد مرغان بومی به صورت وحشی در حدود ۳۲۰۰ سال قبل از میلاد حضرت مسیح در مرکز و جنوب هند زندگی می کردند در حدود ۱۰۰۰ سال قبل از میلاد حضرت مسیح (ع) مرغان نیمه وحشی به ایران وارد و در سراسر این سرزمین پراکنده شدند و با دخالت انسان و آمیزش آنها با انواع دیگر، نژادهای مختلفی بوجود آمدند.. با همت ایرانیان مرغان بومی که در آن زمان حدود ۱۵ تخم برای تولید مثل تولید می کردند اصلاح شده و تولید آنها زیاد و حدود ۸۰۰ سال قبل از میلاد حضرت مسیح (ع)، یونانیها مرغ را از ایران به کشورشان بردند و از آنجا به اروپای مرکزی و شمالی منتقل شد. محل پرورش و نگهداری مرغان بومی در روستاها بود. این پرنده ی ارزشمند با گردش در اطراف  خانه های روستایی نیاز خود را برطرف میکرد و در فصول معتدل و گرم سال، تعدادی محدود، تخم تولید می کرد. این تخم ها بخشی از مواد خوراکی روستائیان را تشکیل می داد و گاهی نیز به عنوان تخم نطفه دار در زیر مرغ های کرچ، منشاء تولید مثل آنها بود. جوجه های کوچک با مراقبت شدید مادران خود رشد می کردند. تعدادی از آنها به نیمچه ی خروس و تعدادی دیگر به نیمچه ی مرغ تبدیل می شدند. بیشتر نیمچه های خروس به عنوان خوراکی مقوی برای افراد بیمار، کهنسال و یا کودکان ضعیف بنیه مورد استفاده قرار می گرفت ولی عموماً نیمچه – هاى مرغ تا بلوغ جنسی و تولید تخم نگهداری می شدند و در نهایت گوشت مرغ و خروسی های پیر به عنوان خورش مورد استفاده قرار می گرفت. تا سال ۱۳۳۳ مصرف گوشت و تخم مرغ کشور ، بیشتر بر تولیدات مرغ بومی در روستاها تکیه داشت و در نتیجه منبع درآمدی برای روستائیان بود و شاید به لحاظ تقاضای بیشتر مردم، پرورش صنعتی مرغ با وارد کردن تعداد ۶۰۰۰۰ قطعه مرغ از نژادهای «نیوهمشایر، رد آیلند رد و پلیموت را کث و توزیع آن بین روستائیان آغاز شد سپس با ایجاد موسسه ی جوجه کشی نارمک در تهران در سال ۱۳۳۹ توسط وزارت کشاورزی وقت گسترش یافت .
هرچند امروزه پرورش مرغ گوشتی یا تخمگذار صنعتی، نیاز به گوشت مرغ و تخم مرغ کشور را تامین می نماید ولی تقاضای گوشت مرغ بومی جوان و تخم مرغ محلی هنوز و طرفداران خاص خود را دارد و اصولاً توجه به کیفیت غذا، در بین بسیاری از اقشار مردم بیشتر شده و لذا برای آن بهای خوبی را پرداخت می کنند. بطوری که در بعضی کشورها، گوشت مرغ بومی تا دو برابر قیمت گوشت مرغ صنعتی به فروش میرسد.

۲- چرا پرورش مرغ بومی؟

افراد کهنسال بخوبی بیاد دارند که در ۵۰ یا ۶۰ سال گذشته و قبل از آن، تمامی نیاز مردم کشور به گوشت و تخم مرغ از طریق مرغان بومی پرورش یافته در روستاها تامین می شد. در آن زمان هیچ اثری از پرورش مرغ صنعتی نبود و  بی شک در آن روزگار عموماً خوراک سالم (و محصولات ارگانیک) عرضه می شد.
بی انصافی است اگر این حقیقت را مخفی کنیم که در روزگاران قدیم در مقایسه با امروز، مردم کمتر گوشت مرغ مصرف می کردند و یکی از دلایل توسل جوامع به پرورش مرغ صنعتی و تولید أنبوه محصولات این پرنده ی مفید، افزایشی جمعیت، رشد فرهنگ تغذیه، تقاضای بیشتر خوراک و محصولات پروتئینی بود. با این حال، توصیه و انگیزه ی سرمایه گذاری و پرورش مرغ بومی می تواند به دلایل زیر باشد:
۲-۱- طعم مطبوع گوشت مرغ بومی :
طعم و مزه ی بهتر گوشت مرغ و خروس بومی تا اندازهای به خصوصیات ژنتیکی و قابلیتهای ذاتی پرنده مربوط می شود و تا حدی نیز متاثر از خوراکی است که مصرف می کند و به همین سبب است که امروزه آندسته از پرورش دهندگان نیمه صنعتی و تولید کنندگان گو شت مرغ بومی، که مرغان خود را در سالن پرورش می دهند به صورت مستمر و تا حد ۳ تا ۴ درصد از خوراک روزانه ی پرندگان را با سبزیجات و قسمتی از آنرا با سبزی های معطر تامین می کنند تا علاوه بر سلامتی پرنده، بر طعم گوشت آنها نیز اثر مطلوبی بگذارد.

تا چند وقت پیش اگر شخصی در نتیجه ی بیماری ضعیف می شد پزشکان سنتی توصیه می کردند جوجه خروسی ذبح کرده و با افزودن سبزیجات و اندکی چاشنی آنرا آب پز نموده و به شخص مریض بخورانند. این خوراک در کنار داروهای سنتی واقعاً موثر بود و سبب تجدید قوا و بهبودی وی می شد! این حقیقت غیر قابل انکار است که طعم و مزه ی گوشت
نیمچهای بومی بسیار بهتر و مطبوع تر از گوشت نیمچه ی صنعتی است.
۲-۲- محصول ارگانیک :
اصلا به جهت کوچک بودن یک واحد پرورش مرغ بومی ، مدیریت آن آسانتر است و بهتر می توان آنرا کنترل کرد. با کمی دقت و مراقبت می توان ” تخم مرغ ارگانیک ” تولید کرد.
روش کار آسان است .ولی نظارت و دقت زیادی را میخواهد کافیست مرغان تخمگذار سالمی در اختیار داشته باشیم که ترانس ژنتیک نباشند ( دستکاری ژنتیکی نشده باشند ، در حال
حاضر مرغان ترانس ژنیک در جامعه ی ما وجود ندارند) و در مسیر پرورش و تغذیه ی آنها از
هیچگونه دارو، آنتی بیوتیک، ویتامین و مواد معدنی مصنوعی و شیمیایی ساخته ی دست انسان استفاده نشود.. معمولاً آب شرب مورد استفاده این مرغان از نقطه نظر مقدار فلزات سنگین مانند مس، جیوه، سرب و غیره مورد بررسی آزمایشگاهی قرار می گیرد. چنانچه این موارد مورد توجه قرار گیرند تخم مرغ تولید شده را ارگانیک» می نامند. چنین محصولی اگر برچسب تازگی هم داشته باشد فوق العاده ارزشمند است. بسیاری از مردم کشورهای اروپایی که برای سلامتی خود ارزش خاصی قائلند فایده ی چنین محصولی را خوب میدانند و برای تهیه ی آن پول خوبی می پردازند. در ضمن بسیاری از پزشکان در مسیر درمان بیماریهای صعب العلاج، مصرف «محصولات ارگانیک» را بسیار توصیه نموده و آنرا بخشی از روند و مراحل درمان آن بیماری قلمداد می نمایند.

.
۲-۳- طعم بهتر تخم مرغ بومی:
احتمالا مصرف کنندگان خصوصیات بهتری را در تخم مرغ بومی مشاهده نموده اند که برای تهیه ی آن ، مبلغ بیشتری در مقایسه با تخم مرغ صنعتی پرداخت می کنند.معمولا توجه مصرف کننده به سه خصوصیت ویژه ی تخم مرغ بومی است :
۱-. طعم و مزه ی بهتر
۲- تازه بودن تخم.
۳-رنگ زرده.

یکی از دلایل طعم بهتر تخم مرغ بومی همان گردش پرنده و مصرف خوراک دلخواه است که از نقطه نظر «آرگانولچیک، بر طعم و مزه ی تخم مرغ بومی تاثیر خوبی می گذارد. از دیگر دلایلی که پرورش مرغ بومی را توجیه می کند. تولید تخم مرغی است که قیمت فروش آن خوب و مورد درخواست مصرف کنندگان است

۴- ۲- مقاومت در مقابل بیماری ها:
اصولاً در طیور صنعتی، هرچه نژاد خالص تر باشد مقاومت آن در مقابل بیماری ها کمتر می – شود. همخوانی که حاصل تولید نژادهای خالص است موجب می شود عارضه هایی مانند بد فرمی اعضاء بدن، رشد نامطلوب، کاهش مقاومت در مقابل بیماری ها و … ایجاد شود. این موارد در مرغان بومی که حاصل آمیخته گری های متفاوت بوده اند کمتر مشاهده می شود. مرغان بومی به دلیل اینکه سالها در محیط طبیعی زندگی کرده اند کم کم تاثیراتی از محیط کسب نموده اند و مقاومت شان در مقابل بیماری ها بیشتر شده است.در حقیقت در طی مراحل مختلف و در مواقع روز بیماری ، مرغان ضعیف و نامطلوب به بیماری آلوده شده و تلف شده اند . ولی پرندگان مقاوم زنده مانده و نسل فعلی را تشکیل داده اند.(در موضوع مقاومت به بیماری ها باید به این نکته توجه نمود که مرغان قوی و سالم مقاومت بهتری از خود نشان می دهند و اصلا نباید از مرغان ضعیف و پرندگانی که تحت سوء تغذیه پرورش یافته اند ، انتظار داشت که در مقابل بیماری ها مقاوم باشند)
2-از کجا و چگونه شروع کنیم؟
اگر تخصص و تبحر به اندازه  در زمینه ی پرورش مرغ بومی ندارید.اولین نیاز کسب اطلاعات اولیه در خصوص مدیریت صحیح پرورش مرغ بومی است.هدف ما در این نوشته در همین راستا و آموزش مدیریت پرورش مرغ بومی در اندازه ی نیمه صنعتی است ضمن آنکه اشاراتی مفید برای پرورش این پرنده در حد و اندازه ی خانگی نیز ارائه خواهیم نمود. متقاضی پرورش مرغ بومی در ابتدا باید تصمیم بگیرد و به سئوالات زیر پاسخ دهد: ۱- چه واحدی و با چه ظرفیتی می خواهد ایجاد نماید؟  ۲- آیا امکانات مالی، مکانی و تجهیزاتی لازم را در اختیار دارد؟ ۳- آیا شرایط محلی (مجوزها) و همسایگان به او اجازه ی فعالیت در این زمینه را می دهند؟
۴ آیا پرورش مرغ بومی در مکان مورد نظر، مزاحمتی برای همسایگان ایجاد نمی کند؟

– ۶- پرندگان مورد نیاز را از کجا باید فراهم کند؟
۷- خوراک پرندگان را چگونه باید تامین نماید؟
۸- محصول تولیدی خود را چگونه باید به فروش برساند؟ ( بسیار مهم) برای پاسخ به اولین سئوال، چشم انداز آینده باید شفاف باشد. بدین معنی که، متقاضی پرورش مرغ بومی باید بداند چنانچه در این زمینه سرمایه گذاری کند، محصول واحد او می تواند تمامی موارد زیر باشد:
۱- تخم مرغ بومی (محصولی تازه و اورگانیک(
۲- نیمچه ی بومی با قیمت مناسب، برای کسانی که قصد دارند مرغ بومی پرورش دهند).
و به عنوان یک محصول جانبی، کود مرغی.

۳- گوشت مرغ و خروس بومی

۴- تخم نطفه دار(با قیمتی بالاتر برای کسانی که جوجه یکروزه بومی تولید می کنند
۵- جوجه ی یکروزه که موجب ارزش افزوده خواهد شد
۶- خروس زنده برای قربانی کردن که با قیمت خوبی به فروش میرسد
ممکن است وی بخواهد یک یا چند مورد از موارد بالا را تولید کند. در هر صورت بعد از تصمیم نهایی بهتر است تمامی مراحل و مخارج را بر روی کاغذ آورده و حساب و کتاب کند. – .برای آغاز کار ابتدا باید «جایگاه پرورش» مرغ بومی» ایجاد شود.